Wie was Adolf Hitler en hoe kwam hij in 1933 aan de macht? (2025)

De in Oostenrijk geboren Adolf Hitler was politicus en leider van de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP). Nadat hij in 1933 aan de macht kwam, maakte hij van de Weimarrepubliek een totalitaire staat. Hij was de aanstichter van de Tweede Wereldoorlog en verantwoordelijk voor de moord op miljoenen Joden tijdens de Holocaust.

Eerste Wereldoorlog

Adolf Hitler was het vierde kind uit het huwelijk van Alois Hitler en Klara Pölzl, maar het enige dat vooralsnog bleef leven. Slechts zijn zeven jaar jongere zus Paula zou ook haar geboorte en kinderjaren overleven. Hij had de ambitie om schilder te worden en vertrok daarom in 1907 naar de kunstacademie in Wenen.

Meer lezen over Adolf Hitler? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, meldde Hitler zich vrijwillig als soldaat in het Duitse leger. In zijn latere toespraken schiepen de nazi’s de mythe dat Adolf Hitler in de Eerste Wereldoorlog met overgave had gevochten aan het front, maar in werkelijkheid werd hij gezien als een lafaard.

Mein Kampf

Na de Eerste Wereldoorlog werd Hitler vanwege een mislukte coup gevangengezet in de gevangenis van Landsberg. Daar schreef hij zijn beroemde boek Mein Kampf, waarin hij zijn ideeën over Duitsland, ras en politiek uiteenzette. Het werd een bestseller: toen Hitler in 1933 aan de macht kwam, waren er al een miljoen exemplaren verkocht.

Heil Hitler

In 1933 kwam Hitler aan de macht als Rijkskanselier van Duitsland. In juli van dat jaar zorgde hij ervoor dat alle partijen werden verboden, behalve zijn eigen partij: de NSDAP. Hitler ontpopte zich tot dictator en liet zich der Führer noemen: de leider. Zijn politieke medestanders en bevolking moesten hem begroeten met een speciale groet: Heil Hitler.

Toespraken van Hitler

Hitler stond bekend om zijn krachtige en bezielende toespraken. De toespraken van Hitler waren vaak nationalistisch, racistisch en anti-semitisch van aard en waren gericht op het mobiliseren van zijn aanhangers en het creëren van een persoonlijkheidscultus. Hitler hield veel van zijn toespraken in openbare ruimtes, zoals stadions en pleinen, maar hij sprak ook regelmatig in de Rijksdag en andere officiële gebouwen. Zijn toespraken waren een belangrijk instrument voor het verspreiden van zijn ideologie en het creëren van een gevoel van eenheid en saamhorigheid onder zijn volgelingen.

Propaganda

Dat Hitler en zijn partij het zo ver wisten te schoppen in de Duitse politiek, dankte hij aan sterke propaganda. Zo misbruikten de nazi’s schaamteloos de Olympische Spelen in 1936 voor hun propaganda. Hitler zette die propagandamachine ook in om het Duitse volk achter zijn oorlogsplannen te scharen. Hitlers minister van Volksvoorlichting en Propaganda Joseph Goebbels moest het moreel hoog houden tijdens de Tweede Wereldoorlog en het antisemitisme onder de Duitse bevolking aanwakkeren.

Hitler en Stalin

Om zijn oorlog in het westen tot een goed einde te brengen, tekenden Hitler en Stalin in 1939 een niet-aanvalsverdrag: het Molotov-Ribbentroppact. In 1941 viel Hitler de Sovjet-Unie alsnog binnen. De aanval op de Sovjet-Unie, Operatie Barbarossa, kwam als een verrassing voor Stalin. Toch slaagde Hitler er niet in om Moskou te veroveren.

Holocaust

Hitler was verantwoordelijk voor de Holocaust. Hij was daar volgens historici zelfs nauwer bij betrokken dan lang is aangenomen. In vernietigingskampen lieten Hitler en zijn bondgenoten miljoenen Europese Joden vermoorden. Volgens de Britse historicus Ian Kershaw, die een veelgeprezen biografie over Hitler schreef, is de oorsprong van Hitlers antisemitisme niet duidelijk. Ook andere groepen zoals Roma, Sinti en homoseksuelen werden slachtoffer van de Holocaust.

Joden

Na de Tweede Wereldoorlog stelden veel historici zich dezelfde vraag: waarom haatte Hitler joden? Over de geschiedenis van Joden in Nederland werd dan ook veel geschreven, bijvoorbeeld over de invoering van de Jodenster en de deportaties naar concentratiekampen. Toch is volgens Hitlers biograaf Ian Kershaw nooit helemaal duidelijk geworden waarom de Führer zo antisemitisch was.

Adelaarsnest: buitenverblijf Hitler

Het Adelaarsnest was het beroemde buitenverblijf van Hitler op de top van de Kehlstein. Het buitenverblijf werd gebouwd als een cadeau voor Hitler’s 50ste verjaardag en werd zelden door hem bezocht, maar hij gebruikte het wel als een plek om gasten te ontvangen en belangrijke beslissingen te nemen. Het buitenverblijf van Hitler was ook een symbolisch gebouw voor het nazi-regime en werd gezien als een toonbeeld van de macht van de nazi’s.

Hitler zou het Adelaarsnest tijdens de Tweede Wereldoorlog minstens veertien keer hebben bezocht. Uiteindelijk werd het door de geallieerden veroverd in mei 1945. Na de oorlog werd het buitenverblijf van Hitler overgedragen aan de Duitse overheid en werd het een toeristische attractie. Vandaag de dag is het nog steeds een populaire bestemming voor toeristen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Hitlers vrouw

Hitler zou verschillende verhoudingen hebben gehad met onder andere Maria Reiter en zijn halfnicht Geli Raubal, maar hij trouwde in 1945 uiteindelijk met zijn maîtresse Eva Braun. Over geen andere vrouw in het leven van de zelfverklaarde vrijgezel Hitler zijn zoveel boeken verschenen als over Braun, die stierf toen ze 33 jaar was en in het beeld gegrift staat als de eeuwig jonge en mooie blondine.

Dood Hitler

In 1944 pleegde Claus von Stauffenberg een aanslag op Hitler. De Führer overleefde de aanslag, die onderdeel was van ‘Operatie Walküre’, waarna Von Stauffenberg geëxecuteerd werd.

Op 30 april 1945, toen de geallieerde overwinning op handen was, beroofde Hitler zich in zijn bunker in Berlijn van het leven. Hij zou een cyanidepil hebben ingenomen en zichzelf met een pistool door het hoofd hebben geschoten. Ook zijn vrouw Eva Braun en een aantal andere nazikopstukken pleegden zelfmoord. Daardoor ontliep Hitler de Processen van Neurenberg, waarin nazikopstukken – zoals Albert Speer, de lieveling van Hitler – hun straf te horen kregen.